Yemek Kültürü
Malatya yemek kültürü Anadolu mutfağında farklı bir yere sahiptir. Ev yemeklerinde bitki yapraklarının ve bulgurun yoğun bir biçimde kullanılması dikkat çekicidir. Malatya mutfağı genellikle bulgur ve et ağırlıklı yemeklerden oluşmaktadır. Ayrıca yerel ağızda katık denilen süt ve süt ürünleri bol miktarda kullanılır. Geleneksel Malatya evlerinde mutfak dışında kuru gıdaların saklana bileceği kiler, hızna bulunur. Mutfak ve bitişiğindeki kilerin gıda maddelerinin korunabilmesi için kuzeye bakan tarafta yapılmasına dikkat edilir. Ev iki katlı ise daha serin olacağından gıdaların korunabilmesi için mutfak ve kiler alt katta olur. Mutfağın düzenli olabilmesi için kaplık adı verilen raf yapılır tas tabak tava buraya yerleştirilir. Mutfağın bir tarafına aşlık dediğimiz kuru gıdalar dizilir. Uygun bir yere ocak konur. Ocağın bacaya doğru üst kısmına davlumbaz yapılarak dumanı çekmesi sağlanır. Kilerin en serin kısmında zahire ve kışlık kurutmalıklar turşular, reçeller, kavurma, peynir, Çökelik, tarhana, pekmez, kuru dut, kayısı, elma saklanır. Üzüm, kiraz, fasulye yaprakları küpe basılarak; dolmalık biber, patlıcan, salatalık oyulup kurutularak kışın değerlendirilir. Mutfak kültürümüzde ekmek önemli bir yer tutar Avlulu evlerde ekmek damı ayrıca yapılır. Ekmek çeşidi bir hayli boldur: yufka ekmek, tandır ekmeği, ekşili ekmek, kınalı ekmek, tablama ekmeği, bazlama, tutmaç, yağlı ekmek pağaç ve taş küllüğü gibi ekmekleri sıralayabiliriz.
Yemekler yere serilen sofra bezi üzerine konulan sinilerde yenir. Bu zengin Malatya kültüründe özel gün yemekleri ayrı bir yer tutar. Bayram yemekleri, düğün yemekleri, çocuk görme yemekleri, adak kurbanı yemekleri, hazırlanır. Bu yemeklerde etli bulgur pilavı, tiritli yemek, cacık, salata ve mevsimine göre meyvedir. Ölünün ardından verilen yemekler düğün yemeği gibi çeşitlendirilir. ‘Can aşı’ ya da ‘kırk yemeği’ gibi adlar verilen bu tür yemeklerden sonra un helvası yapılarak dağıtılır. Tatlı olarak sütlaç, kaysı tatlısı, herle (kuymak) ve aşure önemli yer tutar. Aşure Muharrem ayında yapılır ve dağıtılır. Komşular, akrabalar ve yakın çevre kurbanda olduğu gibi aşurede de ortak olabilirler. Sütlaç daha çok bayram tatlısıdır. Herle (kuymak) lohusa kadınlara ikram edilir. Bu özelliklerinden ötürü farklı bir anlam yüklenen tatlılar Malatyalılar için çok önemlidir.
Çorbalar
Sumaklı ekşili çorba, mercimek çorbası, kavurmalı erişte çorbası, bulgur çorbası, tarhana, kara çorba, pıt pıtı çorbası, gendime çorbası, kulak çorbası, döğme çorbası, pirinç çorbası, ,pir pirim çorbası, kelle paça çorbası, ekşili çorba, keşli çorba, gurut çorbası, aşure çorbası, malhıta çorbası, soğuk yoğurt çorbası.
Köfteler
Analı-kızlı, içli köfte, ekşili tiritli köfte, sıkma köftesi, kabaklı çimdik köfte, etli çiğköfte, çiğleme, mercimekli çiğköfte, yavandan patlıcanlı köfte, sumaklı ekşili köfte, ayva köftesi, polat köftesi, kıkırdaklı köfte, elmalı köfte, kurşun geçmez köftesi, gidirikli köfte, ciğer köftesi, haşhaşlı top köfte, yoğurtlu köfte, yumru köfte, yumurtalı sıkma köfte, yoğurtlu balkabağı köftesi…
Etli Yemek Türleri
Et tiridi, kabuk aşı, buğulama, sac kavurması ve çeşitli sebze yemekleri. Tava -bulgur ya da pirinç pilavı yöresel lahmacun türleri (etli, çökelekli, patatesli, yumurtalı ), pirpirim salatası, yöre usulü su böreği, meşhur saçaklı pilavı ile servis edilen ana yemekler ve kâğıt kebabı özgün yemeklerin başında yer alır.
Dolma Türleri
Karın-Bumbar dolması, dut, kabak, pazı, kiraz, pancar (pezik), lahana(nahna), fasulye yaprağı, ayva yaprağı sarması, zeytinyağlı marul sarmaları, domates dolması, biber dolması, soğan dolması, patates dolması, patlıcan dolması, kabak çiçeği dolmasıdır.
Yöre mutfağının özel yemeklerinden biri kâğıt kebabıdır. Taraklık ve etevi denilen yağlı kuzu etinin özel bir kâğıt içinde buğulanarak fırında pişirilmesiyle yapılır. Kurutulmuş gıda kullanımı yörede yaygındır, kayısının (mişmiş) kurutulması zaten bir sanayidir. Ancak hoşaflık kayısı (gün kurusu), elma, dut, armut kuruları (kak) ve üzüm kurusu da ünlüdür.
Reçeller / Şuruplar / Tatlılar
Kayısı, elma, ayva, kabak, çilek, erik, gül, vişne gibi meyvelerden reçel yapılır. Yine üzüm, kızılcık, vişne, erik, gül gibi türlerden de şurup hazırlanır. Ayrıca; biber, salatalık, domates, acur(küte), fasulye, samut (dereotu), lahana, gibi sebzelerden turşu yapılır. Tatlı olarak dut helvası, dut pestili, üzüm pestili, köpük pestili, üzüm sucuğu, pekmez, çir kavurması, peynir tatlısı, delikız baklavası, kaymaklı kayısı tatlısı, peynir helvası, halbur tatlısı, dolma tatlısı, dut dövmeci, sütlaç ve çiğdemli sütlaç.
