Battalgazi İlçesi, Alacakapı Mahallesinde bulunan Silahtar Mustafa Paşa Kervansarayı, 11.06.1977/A-610 kararıyla tescillenmiş olup tarihi Malatya Surlarının Alacakapı olarak bilinen kapısının şehre giriş yönüne göre güney tarafında 68x76 m2’lik bir alan üzerine inşa edilmiştir. Yapının mimarı Halepli Eyalet Mimarbaşı Üstat Mehmet’in oğlu Üstad Ebubekir’dir.
1637 yılında (h.1047) IV. Murat’ın silahtarı Bosnalı Mustafa Paşa tarafından yaptırılmış ve padişaha hediye  edilmiştir.
Kervansaraya ait iki kitabe bulunmaktadır. Bunlardan birisi, hanın dış taç kapısı üzerinde diğeri ise hanın kapalı kısma giriş kapısı üzerinde bulunmaktadır. Yakın zamana kadar Malatya Müzesi’nde korunan dış kapı ( ana kapı) kitabesi ise yapılan son restorasyon sırasında getirilerek kapı üzerindeki mevcut yerine yerleştirilmiştir. 
Kervansaraya ait iki kitabe mevcuttur. Bunlardan birisi Hanın iç kapısı üzerinde bulunmaktadır. Osmanlı Şeyh’ul İslamı Yahya Efendi tarafından kaleme alınmış olup şöyledir:

“Hazret-i Sultan Murad-ı din-pena
Daim olsun kam-baş ü kamuran
Mustafa Paşa Silahdar-ı Kerm
Ol vezir- sani-i Şa -cihan
Ol şeh gazi- ali himmetin
Mazhar olsun lütfuna her vakt ü an 
Bais oldu böyle bir hayr etmeye
Ettiği nam ü lutf-ı bi-keran 
Devletinde etti bu anı bina
Ola makbul-ı Hüda-yı müstean
Dedi Yahya ana tarih-i temam
Barekallah bi-bedel oldu bu han”

Malatya müzesinde muhafaza edilen dış kapı ( ana kapı) kitabesi ise yapılan son restorasyon sırasında getirilerek kapı üzerindeki mevcut yerine yerleştirilmiştir. Cevri mahlasını kullanan Divan-ı Hümayun kâtiplerinden İbrahim Çelebi’ye ait bu kitabeyi ünlü gezgin görmüş olup son mısrasını seyahatnamesinde nakletmektedir.

 Bu kitabede şöyledir:
“Sadr-ı Ekrem Mustafa Paşa Silahtar ü Vezir
Kim olur dünyaya resm-i lütfu düsturü’l- amel
Bu muallâ menzili himmetle bünyad eyledi
Hak budur, muhtaç idi bir böyle hana bu mahal
Dedi sükkan-i felek Cevr-i anın tarihini
Oldu bu Han-ı cedid aramgah-ı bi-bedel”

Kitabe üzerinde rakamla yazılı bir tarih yoktur. Son mısraının ebced değeri 1047h. tarihini işaret etmektedir. Bu tarih miladi 1637 senesin tekabül etmektedir.

Malzeme olarak düzgün kesme taş, tonozlarda moloz taş kullanılmıştır. Giriş kapısı doğuya bakmakta ve yazlık kışlık olarak iki bölümden meydana gelmiştir. Girişte Kervansaray’ın önüne  yerleştirilen" İki Dünyanın Yükünü Sırtında Taşıyan İrfan Sahibi İnsan" ve “Selçuklu Askeri” içeride bulunan tek parça ağaçtan işlenmiş olan eser, 4,5 metre yükseğinde olup 60 yıllık bir çınar ağacının yeniden hayat bulmasının güzel bir örneğidir.
Hanın giriş kapısının iki tarafında mükemmel kâgir altışar kemerli dükkânlar bulunmaktadır. Bu odalar Battalgazi Belediyesi tarafından  Malatya’nın kültürel dokusunu yeni nesillere aktarmak amacıyla ana teması eski mesleklerden oluşan bal mumu figürlerin yer aldığı Zanaatlar Müzesine  dönüştürülmüştür.Müzede nalbantlık,yemenicilik,semercilik,marangozluk,kalaycılık,ve kervancılık gibi meslekler yeniden hayat bulmuştur. 
18 Aralık 1637 tarihli keşif raporuna Hanın giriş kapısının iki tarafında mükemmel kâgir     altışar kemerli dükkân yapılmış olup Hana demirden bir kapıdan girilmektedir. Ölçülerin dönemin uzunluk ölçüsü birimi olan zira ile belirtildiği bu keşif zaptında giriş kapısının her bir yanında birer oda olduğu, giriş kapısının kuzey tarafında duvar içinde taştan yapılmış merdivenle yukarı çıkıldığı, giriş kapısının üzerinde mescit inşa edildiği, mescide girmeden önce kapının önünde bir kubbe olduğu, mescidin yedi demirli penceresi olduğu, mescitten Hanın damına kapı olduğu, anılan kapıdan Hanın damına kuzey tarafından merdivenle inildiği,  diğer kapıdan da abdest bozulacak yere inildiği, belirtilen yerde beş adet akarsuyu mevcut hela ile iki abdest alacak musluk, dört lülesi olduğu, helanın içinde bir kapı olup o kapıdan Hanın avlusuna girildiği, belirtilen yerin yanında demir pencereli bir oda olduğu, oda içinde altı dolap yeri ve bir ocak olduğu, anılan odaya bitişik Hanın iç kapısına varıncaya kadar birer demir pencereli ve birer ocaklı beş oda daha olduğu, Hanın giriş kapısının arkasında uzunca bir sofa olduğu, Hanın giriş kapısından abdest bozulacak yere varıncaya kadar olan kısmının uzunluk ve genişlik durumunun karşı yöndeki gibi olduğu, Hanın içinde 29 Ocak, odalarda 13 Ocak, küçük sofada 1 Ocak ve Hanın 3 tarafında olan sofalarda 32 Ocak olup toplam olarak içerde ve dışarıda 75 Ocak olduğu, han avlusunun çevresinde ve 2 kapıya bitişik 60 kemer olduğu, Han avlusunda dairesel bir su havuzu olduğu, hanın temelinde taşlar yerleştirilmeden önce 200.000 adet kazık çakıldığı, Hanın duvarına hatıl konulduğu, Hanın çevresi ve ayaklarının kesme taştan olduğu, ölçüler ile birlikte belirtilmiştir.

Doğu'ya giden yollar üzerinde bulunan bu kervansaray, şehrin ticari yoğunluğunu göstermesi açısından önem taşır. Ticari olduğu kadar askerî fonksiyonu da bulunan han oldukça sağlam bir temel üzerine kurulmuştur. Barış zamanlarında ticari bir merkez olan bu han savaşlarda ise bir kale görevini yapmıştır.

2007-2010  yılları arasında Battalgazi Belediyesi tarafından yapılan restorasyonda Kervansarayı’n ön yüzünü çevreleyen dükkanlar kaldırılmış mescit bölümü, revaklar, havuz bölümü ve duvarlar restore edilmiştir.Bu tarihten önce atıl durumunda olan bu yapı günümüzde Uluslararası sanatsal ve kültürel faaliyetlerinin yapıldığı bir mekân haline getirilmiştir. 
Battalgazi Belediyesi olarak, Kervansarayda hocalarımız tarafından resim, müzik, ebru ve tezhip kursu, ahşap oymacılık, cam işçiliği, takı ve tasarım, seramik, geleneksel el sanatları gibi kurslar verilmektedir. Kurslar her kesimden insanın eğitim alabileceği, faaliyetlerini sürdürebilecekleri, 'İlimizin turizm cazibesini artırabilmek için sosyal, kültürel ve sanatsal faaliyetlerin yanında, Kervansaray Kültür ve Sanat Merkezi'nde kendilerini geliştirip verimli birer birey haline getirmeyi hedeflemektedir. Yine bu kurslar sayesinde Unutulmaya Yüz Tutmuş Geleneksel Sanatlarımızı da yaşatmanın gayretini göstermeye çalışmaktadır.

Silahtar Mustafa Paşa Kervansarayı,2005 yılından günümüze kadar  her Eylül ayında Uluslararası Kervansaray Buluşmalarına ev sahipliği yapmaktadır. Malatya’nın ve Battalgazi’nin tarihini ve kültürel dokusunu korumak ve   bunu Uluslararası alana taşımak  için Bilim ve Sanat dünyasının doğuda halkla buluştuğu bir mekan olması adına başlatılan “Ulusalararası katılımlı Melita’dan Battalgazi’ye Tarih-Arkeoloji-Kültür Sanat günleri geçmişten günümüze gelen kültürel ve sanat birikimlerinin birlikteliği adına önemli bir buluşmadır.Bu projeyle birlikte çeşitli üniversitelerden gelen hocalarımız ve eserleri sergilenmektedir.Çalıştaylar,kültür,sanat ve mimari içerikli paneller, tarih, coğrafya, arkeoloji sempozyumları, müzik dinletileri, film gösterimleri, konserler gibi  etkinlikler gerçekleştirilmektedir. Melitadan Battalgazi’ye tarih,arkeoloji sanat günleri etkinliği sosyal anlamının yanı sıra bir tanıtım çalışmasıdır.Kervansaray buluşmasındaki amaç,halkımıza tarihi ve kültürel mirasımızın korunması amacıyla gelecek kuşaklara aktarılmasını sağlamak, Kamu kuruluşları ve sivil toplum örgütlerini tarihi ve kültürel mirasımızın korunması konusunda bilinçlenmesini sağlamaktır.